Raportowanie zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem ENVIZI od IBM

Raportowanie ESG – temat do tej pory traktowany po macoszemu w wielu organizacjach, zaczyna nabierać tempa i zyskuje na znaczeniu. Z jednej strony to wymóg prawny – na ten moment dla największych graczy, z drugiej wymaganie rynkowe, które pozwala na zachowanie przewagi konkurencyjnej. Jak najlepiej wesprzeć raportowanie ESG w twojej firmie? Wybierając narzędzia, które pozwolą zachować wiarygodność i transparentność danych pochodzących z wiarygodnych źródeł.

Dyrektywa CSRD przyjęta przez Parlament Europejski 10 listopada 2022 r. jest jednym z fundamentów Europejskiego Zielonego Ładu i programu zrównoważonego finansowania. Rozszerza ona grupę firm zobowiązanych do raportowania zrównoważonego rozwoju, precyzuje, które informacje niefinansowe będą publikowane zgodnie z europejskimi standardami oraz umożliwia poddawanie ich niezależnym audytom. Jednak wiele firm, nawet mimo braku oficjalnego obowiązku, już teraz dostrzega konieczność sięgnięcia po wskaźniki inne niż te finansowe, aby wzmocnić swoją pozycję na rynku, zyskać zaufanie wśród inwestorów, klientów oraz przyciągać najlepszych pracowników.

Nie tylko obowiązek, ale też wymóg rynkowy

W dzisiejszym świecie inwestorzy podchodzą poważnie do zobowiązań dotyczących zrównoważonego rozwoju. Nie wystarczy mieć tylko dobre wyniki finansowe, aby ich przyciągnąć, tym co się dla nich liczy są również coraz częściej zobowiązania wobec środowiska i planety. Wg badań IBM Institute for Business Value, aż 80% konsumentów przywiązuje dużą wagę do zrównoważonego rozwoju firm, od których kupują produkty oraz usługi. Klienci coraz częściej zmieniają swoje decyzje zakupowe w oparciu o to, co firma ma do zaproponowania w zakresie zrównoważonego rozwoju. Równie istotną grupą interesariuszy są pracownicy, którzy coraz częściej podejmują decyzje o podjęciu pracy w organizacji z jasnymi zobowiązaniami społecznymi oraz środowiskowymi. Moda staje się koniecznością, a dla coraz większej liczby podmiotów również obowiązkiem prawnym. Warto już teraz, niezależnie od etapu, na jakim się znajdujemy, zacząć identyfikować potrzeby w zakresie raportowania ESG, gromadzić i przetwarzać dane oraz wyciągać wnioski na przyszłość.

Kluczowe wyzwania dla biznesu

W zakresie raportowania zrównoważonego rozwoju, wyzwania można mnożyć. Kluczowym natomiast zdaje się być ujawnianie informacji dotyczących ESG. Inwestorzy coraz częściej domagają się, aby organizacje publicznie ujawniały swoje wskaźniki środowiskowe, społeczne oraz w zakresie ładu korporacyjnego. Cały czas rośnie liczba standardów i wytycznych, którymi należy się posiłkować tworząc takie raporty. Raportowana jest emisja gazów cieplarnianych czy poziom osiągnięcia celów dekarbonizacyjnych. W odpowiedzi na presję inwestorów i rynku, firmy przyjmują obecnie rekordowe zobowiązania w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Ślad węglowy oblicza się w trzech zakresach, dobieranych w zależności od celu obliczania śladu węglowego przez daną firmę. Zakres 1. obejmuje emisje bezpośrednie, powstałe w wyniku spalania paliw w źródłach stacjonarnych bądź mobilnych, będących własnością firmy, bądź przez nią nadzorowanych, emisji powstałych w wyniku zachodzących procesów technologicznych czy ulatniających się czynników chłodniczych. Zakres drugi obejmuje pośrednie energetyczne emisje powstałe w wyniku zużywania importowanej (zakupionej czy dostarczonej z zewnątrz) energii elektrycznej, cieplnej, pary technologicznej, chłodu. Z kolei zakres 3. obejmuje inne pośrednie emisje powstałe w całym łańcuchu wartości, np. w wyniku wytworzenia surowców lub półproduktów, zagospodarowania odpadów, transportu surowców oraz produktów itp. Wyzwaniem nie jest tutaj samo postawienie sobie celów, ale realne działania, które umożliwią osiągnięcie stałych postępów w realizacji zobowiązań opisanych w powyższych zakresach. Stąd tak ogromnego znaczenia nabiera stworzenie programu pracy, odpowiedniej bazy danych, systemu raportowania, a także zaangażowanie wszystkich interesariuszy, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz organizacji.

W jaki sposób firmy starają się zmniejszyć swój negatywny wpływ na środowisko?

Rozwijając się, każda organizacja zatrudnia coraz więcej osób, produkuje więcej dóbr, świadczy więcej usług i tym samym emituje coraz więcej gazów cieplarnianych. Istnieje jednak coraz więcej możliwości, które pozwalają redukować ślad węglowy. Przede wszystkim z pomocą przychodzą profesjonalne systemy do monitoringu i opomiarowania, które pozwalają identyfikować marnotrawstwa energii oraz urządzenia o słabej wydajności. Inwestujemy również coraz częściej w odnawialne źródła energii i w tym celu niezbędne są narzędzia do analizy i ich monitorowania. Przedsiębiorstwa zarządzają dystrybucją certyfikatów energii odnawialnej i gromadzą szczegółowe dane porównawcze dotyczące innych źródeł energii. Nie mniej istotnym, choć jeszcze nie całkiem obligatoryjnym aspektem jest gromadzenie, organizacja oraz monitoring wchodzących w skład zakresu trzeciego emisji gazów cieplarnianych, które powstają w łańcuchu wartości i dostaw firmy. Kolejnym, popularnym mechanizmem zmniejszania śladu węglowego jest również kompensacja emisji gazów cieplarnianych poprzez inwestycje w globalne projekty oparte na ochronie przyrody. Wszystkie wyżej wymienione inicjatywy potrzebują odpowiedniego rozwiązania, którego przykładem może być platforma Envizi od IBM.

Nowe spojrzenie na dane

Największe światowe korporacje i rządy przyspieszają zobowiązania dotyczące dekarbonizacji i zwiększają nacisk na raportowanie w zakresie ESG. Istotne jest, żeby narzędzia informatyczne stanowiły wsparcie na każdym etapie ich podróży do zrównoważonego rozwoju, m.in. w zakresie: tworzenia ustrukturyzowanej bazy danych, raportowania wydajności, raportowania emisji oraz pełnego raportowania ESG.

Jakie dane powinniśmy raportować?

Posługując się przykładem oprogramowania Envizi, można zauważyć, że dane do raportowania (rysunek 1) są to dane od dostawców mediów, dostawców zewnętrznych, firm usługowych oraz z systemów wewnątrz organizacji, takich jak systemy ERP czy systemy finansowe i produkcyjne. Należy również uwzględnić wszelkie informacje płynące z łańcucha wartości, takie jak dane emisyjne czy ankiety ESG oraz dane ręcznie wprowadzane, które nie pozostają bez znaczenia dla całego procesu. To wszystko, obudowane o dane rynkowe, przetworzone za pomocą konektorów, które dopasowano do różnych typów i formatów danych, pozwala wnioskować w optymalny sposób. Wszystkie opisane dane integrowane są do jednego systemu rekordów, w którym są przetwarzane z wykorzystaniem silnika metryk lub silnika algorytmów, w zależności od tego, co chcemy obliczyć i mogą być przeglądane w dowolnej perspektywie, dowolnych jednostkach i według tego, jak chcemy je oglądać i ujawniać w zależności od potrzeb. Z wykorzystaniem samego oprogramowania Envizi jesteśmy w stanie zbierać i przetwarzać ponad 500 typów danych związanych ze zrównoważonym rozwojem, a ich zbiór jest stale powiększany, również w zależności od potrzeb konkretnych klientów. Są to dane dotyczące wielu obszarów i procesów, od podstawowych po bardziej specyficzne dla jednostki.

Rysunek 1. Proces zbierania danych do raportowania ESG. Źrodło: IBM.

Modułowe i kompleksowe rozwiązanie

Funkcjnalności platformy Envizi można podzielić na trzy filary (rysunek 2). Należą do nich: zarządzanie emisjami, tworzenie raportów ESG oraz wspieranie analizy w zakresie dekarbonizacji. W poniższych akapitach zaprezentowane zostaną najciekawsze możliwości, jakie stwarzają poszczególne moduły dla podmiotów, które już rozpoczęły albo zamierzają rozpocząć raportowanie zrównoważonego rozwoju.

Rysunek 2. Obszary wsparcia przez oprogramowanie Envizi. Źródło: IBM.

Zarządzanie emisjami

Jednym z ciekawszych modułów Envizi jest z pewnością raportowanie i obliczanie emisyjności na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł. Platforma w sposób automatyczny zbiera dane dotyczące współczynników emisyjności i umożliwia całościowy wgląd w to, co nasza organizacja emituje. Pozwala to skrócić czas raportowania dzięki gotowym szablonom, raportom, narzędziom oraz automatyzacji danych, a także zapewnia audytorom dostęp do danych wraz z oceną finansową. Przeniesienie procedury obliczania emisji z arkusza kalkulacyjnego do rozbudowanej platformy opartej o wytyczne Protokołu Gazów Cieplarnianych pozwala na osiągnięcie globalnego zasięgu, dzięki odwołaniom do międzynarodowej, międzywalutowej i międzymetrykowej konwencji danych. Narzędzie można wykorzystać do modelowania, które pozwoli zoptymalizować redukcję emisji gazów cieplarnianych z zakresu 1 i 2. Oczywistym jest, że w podobny sposób oraz z podobną dokładnością można obliczać emisje gazów cieplarnianych z zakresu 3. w całej organizacji – i to przy użyciu wszystkich metod wspieranych przez Protokół Gazów Cieplarnianych, w tym tych opartych na wydatkach, danych średnich, hybrydowych czy specyficznych dla dostawcy. Z kolei moduł do definiowania celów i ich śledzenia pozwala uchwycić i śledzić cele wydajności w zakresie zrównoważonego rozwoju na dowolnym poziomie organizacji.

Rysunek 3. Rozliczanie emisji i gazów cieplarnianych z zakresu 1 i 2 – przykładowe ekrany.

Raportowanie ESG

Pierwszym z modułów w grupie Raportowanie ESG jest moduł Mechanizmy raportowania ESG. Envizi pozwala zamienić wiele arkuszy kalkulacyjnych na jedną solidną platformę, która spełnia wszystkie wymagania dotyczące raportowania na poziomie oceny finansowej. Dzięki temu możliwe jest raportowanie według wielu standardów z wykorzystaniem danych z jednej bazy danych, skrócenie czasu i kosztów raportowania oraz zapewnienie audytorom możliwości zarządzania danymi wzbogaconymi o ocenę finansową.

Wśród modułów do raportowania ESG mamy również moduł Ocena Budynków i Benchmarki (rysunek 4), która pozwala na przechwytywanie danych dotyczących atrybutów budynku i mediów, obliczanie ocen, porównywanie i śledzenie wydajności budynków – a to wszystko w jednym miejscu. Pozwala to ograniczyć ryzyko związane w zapewnieniem zgodności danych oraz umożliwia znaczną oszczędność czasu.

Rysunek 4. Ocena Budynków i Benchmarki – przykładowe ekrany. 

Ostatnim modułem z grupy Raportowanie ESG jest moduł Łańcuch Wartości Ankiety i Ocena, który umożliwia zbieranie, przeglądanie, śledzenie i ocenę odpowiedzi na ankiety dostawców z łańcucha wartości. Dane te można wykorzystać do rozliczania i raportowania ESG oraz oceny zrównoważonego rozwoju i ryzyka dla dostawców. Nie tylko pozwala to na zaangażowanie dostawców, którzy mogą udzielać odpowiedzi oraz dzielić się opinią za pośrednictwem uproszczonego portalu, ale też umożliwia zautomatyzowane wizualizowanie i analizowanie odpowiedzi od wielu dostawców i porównywanie danych w celu zidentyfikowania tych elementów łańcucha dostaw, które wymagają szczególnej uwagi lub podjęcia działań naprawczych.

Dekarbonizacja

W ramach filaru Dekarbonizacja na prezentację z pewnością zasługuje moduł Śledzenie programu zrównoważonego rozwoju (rysunek 5). Pozwala on na zarządzanie programami zrównoważonego rozwoju organizacji w spójny i przejrzysty sposób, aby śledzić postępy, weryfikować wyniki i optymalizować decyzje inwestycyjne. Wśród jego najważniejszych korzyści wyróżnić można: ujednolicenie systemu ewidencji poprzez wyeliminowanie wielu zbędnych systemów i arkuszy kalkulacyjnych, poprawę przejrzystości projektu dla wszystkich interesariuszy w całej organizacji, zwiększenie poczucia odpowiedzialności poprzez weryfikację rzeczywistych wyników z założeniami uzasadnienia biznesowego oraz podejmowanie lepszych decyzji biznesowych i inwestycyjnych w oparciu o rzeczywiste wyniki projektu.

Rysunek 5. Śledzenie programu zrównoważonego rozwoju – przykładowe ekrany.

Ciekawym modułem w ramach filaru Dekarbonizacja jest również moduł Interwałowa analiza liczników. Można z jego pomocą zautomatyzować zbieranie danych z liczników o wysokiej dokładności i wykorzystać w jego ramach zaawansowane narzędzia analityczne i narzędzia przepływu pracy, aby organizacja mogła zwiększyć wydajność i obniżyć emisyjność w różnych obiektach. Z pewnością skutkować to będzie poprawą przejrzystości operacyjnej i rozliczeniowej, minimalizacją strat energii oraz znalezieniem nowych, czasem nieoczywistych możliwości oszczędzania.

Ostatni już moduł filaru Dekarbonizacja to Analityka rachunków za media. Umożliwia on wykorzystanie danych rozliczeniowych za media w silniku analitycznym do analizowania i kontrolowania kosztów i zużycia energii, identyfikowania anomalii i tym samym wspierania w podejmowaniu decyzji dotyczących efektywności energetycznej. Korzyści są wymierne, jednak z pewnością docenić należy usprawnienie przechwytywania i raportowania danych dotyczących mediów w całej organizacji, zmniejszenie liczby błędów związanych z ręczną obsługą danych oraz szybkie reagowanie na różnice w kosztach i zużyciu.

Podsumowanie

Funkcjonalności modułów oprogramowania Envizi w zakresie raportowania zrównoważonego rozwoju są bardzo rozbudowane, a korzyści z ich zastosowania naprawdę wymierne. Dostawca oprogramowania umożliwia analizowanie i raportowanie ponad 500 typów danych związanych ze zrównoważonym rozwojem i energią. Nic więc dziwnego, że firma IBM w 2022 r. została uznana za wiodącego dostawcę oprogramowania do zarządzania emisjami w przedsiębiorstwie przez niezależną firmę analityczną Verdantix. IBM osiągnął najwyższy skumulowany wynik i znajduje się w prawym górnym rogu kwadratu lidera. Połączona moc Envizi i IBM Environmental Intelligence Suite (EIS) doprowadziła do analityków Verdantix do wniosku, że IBM powinien: „znaleźć się na krótkich listach w korporacjach poszukujących kompleksowej i niezawodnej platformy analitycznej do zarządzania emisjami”.

Autorka: Natalia Pawlak, Cogit